นวกนิบาต

1. วัฑฒมาตาเถรีคาถา

[463] พระวัฑฒมาตาเถรีกล่าวกะพระวัฑฒเถระผู้เป็นบุตรว่า
พ่อวัฑฒะ ตัณหาความอยากในโลก อย่าได้มี
แก่พ่อไม่ว่าในกาลไหน ๆ เลย พ่ออย่าเป็นภาคีมีส่วน
แห่งทุกข์บ่อย ๆ เลยนะพ่อ.
พ่อวัฑฒะ พระมุนีทั้งหลาย ไม่มีตัณหา ตัด
ความสงสัยได้ เป็นผู้เยือกเย็น ถึงความฝึกฝนไม่มี
อาสวะ อยู่เป็นสุข.
พ่อวัฑฒะพ่อจงพอกพูนมรรค ทางที่ท่านผู้แสวง
คุณเหล่านั้นประพฤติกันมาแล้ว เพื่อบรรลุทัศนะ เพื่อ
ทำที่สุดทุกข์.
พระวัฑฒเถระกล่าวว่า
โยมมารดาบังเกิดเกล้า กล้ากล่าวความนี้แก่ลูก
โยมมารดา ลูกเข้าใจว่า ตัณหาของโยมมารดาคง
ไม่มีแน่ละ.
พระเถรีกล่าวว่า
พ่อวัฑฒะ สังขารอย่างใดอย่างหนึ่ง มีทั้ง ต่ำ
สูง กลาง ตัณหาของแม่ในสังขารเหล่านั้น อณูหนึ่ง
ก็ดี ขนาดเท่าอณูหนึ่งก็ดี ไม่มีเลย.

แม่ผู้ไม่ประมาท เพ่งฌานอยู่ สิ้นอาสวะหมด
แล้ว วิชชา 3 ก็บรรลุแล้ว คำสอนของพระศาสดา
ก็กระทำเสร็จแล้ว.
พระวัฑฒเถระกล่าวว่า
โยมมารดา มอบปะฏักอันโอฬารแก่ลูกแล้วหนอ
คือคาถาที่ประกอบด้วยปรมัตถ์ เหมืนคาถาอนุ-
เคราะห์.
ลูกฟังคำสอนของโยมมารดาบังเกิดเกล้าก็ถึง
ความสลดใจในธรรม เพื่อบรรลุธรรมอันเกษมปลอด
โปร่งจากโยคะกิเลส.
ลูกนั้น มีจิตเด็ดเดี่ยวด้วยความเพียร ไม่เกียจ
คร้านทั้งกลางคืนกลางวัน อันโยมมารดาเตือนแล้ว ก็
สงบ สัมผัสสันติอันยอดเยี่ยม.
จบ วัฑฒมาตาเถรีคาถา
จบ นวกนิบาต

อรรถกถานวกนิบาต

1. วัฑฒมาตุเถรีคาถา

ใน นวกนิบาต คาถาว่า มา สุ เต วฑฺฒ โลกมฺหิ เป็นต้น
เป็นคาถาของ พระวัฑฒมาตุเถรี มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.
พระเถรีแม้รูปนี้ ก็บำเพ็ญบารมีมาในพระพุทธเจ้าพระองค์ก่อนๆ
สร้างสมกุศลอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานมาในภพนั้น ๆมีสัมภารธรรมเครื่อง
ปรุงแต่งวิโมกข์ซึ่งรวบรวมมาตามลำดับ ในพุทธุปบาทกาลนี้ ก็บังเกิดในเรือน
สกุลในภารุกัจฉนคร เจริญวัยแล้วก็มีสามี คลอดบุตรคนหนึ่ง บุตรนั้นมีชื่อว่า
วัฑฒะ นับตั้งแต่นั้น เขาก็เรียกนางว่าวัฑฒมาตา นางฟังธรรมในสำนัก
ภิกษุณี ได้ศรัทธา ก็มอบบุตรแก่พวกญาติ แล้วก็อยู่อาศัยสำนักภิกษุณี
เรื่องมาในบาลีเท่านั้น ส่วนพระวัฑฒเถระบุตรของตน ที่รีบร้อนเข้ามาเยี่ยม
ตนในสำนักภิกษุณีแต่ลำพัง พระเถรีนี้ก็ตักเตือนว่า เหตุไรเจ้าจึงรีบร้อนมา
ในที่นี้แต่ลำพัง เมื่อจะสั่งสอนจึงกล่าวคาถาเหล่านี้ว่า
พ่อวัฑฒะ ตัณหาความอยาก อย่าได้มีแก่พ่อ
ไม่ว่าในกาลไหนๆ เลย ลูกเอ๋ย พ่ออย่าได้เป็นภาคีมี
ส่วนแห่งทุกข์บ่อยๆ เลยนะพ่อ.
พ่อวัฑฒะ พระมุนีทั้งหลาย ไม่มีตัณหาตัดความ
สงสัยได้ เป็นผู้เยือกเย็น ถึงความฝึกฝน ไม่มีอาสวะ
อยู่เป็นสุข.
1. บาลีเป็น วัฑฒมาตาเถรี